Vorig jaar rond deze tijd was ik op vakantie in Bulgarije. Ik zat in een luxe hotel aan het zwembad. Op mijn telefoon volgde ik het nieuws in Nederland. Trouw publiceerde op 21 juli 2018 de eerste van een aantal artikelen (*) over seksueel misbruik binnen de Jehovah’s Getuigen. Op vrijdag, zaterdag en maandag verschenen er in totaal acht artikelen. De artikelen maakten heel wat reacties en emoties los in een Facebookgroep waar ik destijds de beheerder van was. Verschillende personen uit deze groep hebben aan de artikelen meegewerkt.

De artikelen zijn van een hoge journalistieke kwaliteit. Zij zijn  het resultaat zijn van 2 jaar intensieve onderzoeksjournalistiek. Men is zeer zorgvuldig te werk gegaan, waarbij documenten verzameld zijn, internationale contacten gelegd zijn, persoonlijke misbruikverhalen gehoord zijn en deskundigen gesproken zijn. Juist dit knap staaltje zorgvuldige onderzoeksjournalistiek maakt de artikelen zeer sterk. Er is geen sprake van sensatie en daarnaast nemen de journalisten zelf geen standpunt in.

Achter de schermen brainstormden aantal personen over hoe er meer bekendheid gegeven kon worden aan hoe Jehovah’s Getuigen omgaan met situaties rond seksueel misbruik. In een tweetal artikelen reageerden politici, die aangaven voorstander te zijn van een onderzoek. Daarnaast verzochten zij de minister van Justitie en Veiligheid om een schriftelijke reactie te geven. Om het idee van een onderzoek kracht bij te zetten, startte ik in het zelfde weekend vanaf mijn vakantieadres een petitie met het verzoek aan de Tweede Kamer om een onderzoek in te stellen.

Op zondag 23 juli, één dag na het interview met Mark in Trouw, werd Frank Huiting lid van de facebookgroep waar ik de beheerder van was. Frank stelde zich voor als de persoon die onder de naam Mark zijn verhaal had gedaan. Frank gaf aan dat hij graag zou zien dat er meer met het onderwerp gedaan zou worden. Zijn inzet: een kindveilige omgeving voor iedereen. Daarom zou er een onderzoek moeten komen, en moet de organisatie aangespoord worden om haar beleid te veranderen. Frank en ik spraken elkaar voor het eerst op 24 juli via Facebookmessenger en de dag erna hadden wij ons eerste telefoongesprek. Het werd meteen duidelijk dat wij veel raakvlakken hadden. Er werd besloten om Frank aan de brainstormgroep toe te voegen.

In de eerste week schreef ik een opinieartikel dat gepubliceerd werd in het Brabants Dagblad. Verder zou de brainstormgroep op 25 augustus elkaar ontmoeten. Tijdens deze bijeenkomst werd al snel duidelijk dat we het meest effectief zouden kunnen werken als we formeel een stichting zouden vormen. De voorbereidingen voor deze stichting werden getroffen, er werd een naam bedacht, er werden een missie en visie opgesteld en er werd nagedacht over hoe wij naar buiten zouden treden. Begin november maakten wij ons op facebook bekend en in de week van 20 november – de week tegen kindermisbruik – zouden wij formeel naar buiten treden.

Dit alles heeft een aantal ontwikkelingen in gang gezet, die wij van te voren niet geheel hadden voorzien. Sinds november 2017 is stichting Reclaimed Voices, elke maand in de media geweest. Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van Jehovah’s Getuigen, maar ook met de stichting. De stichting heeft daarnaast actieve relaties onderhouden met verschillende politici van de Vaste  Kamercommissie Justitie en Veiligheid. Inzet was onder andere dat er een onafhankelijk onderzoek zou komen naar de omgang met meldingen van seksueel kindermisbruik binnen de organisatie van Jehovah’s Getuigen. Het was onze verwachting dat Jehovah’s Getuigen niet vrijwillig hun medewerking zouden gaan verlenen aan zo’n onderzoek en deze verwachting spraken wij ook uit naar het ministerie.
Gedurende de afgelopen maanden werd het ook voor de politiek en het ministerie steeds duidelijker dat Jehovah’s Getuigen niet uit zichzelf zouden meewerken aan zo’n onderzoek. In mei 2018 moest de minister dan ook aan de Kamer meedelen dat Jehovah’s getuigen niet het initiatief zouden nemen tot een onafhankelijk onderzoek. Reclaimed Voices heeft direct contact gezocht met een aantal politici van de Kamercommissie Justitie en Veiligheid en daarbij verzocht om een gesprek. Tijdens dit gesprek is een andere strategie voor een onderzoek besproken. Verder zijn de ervaringen met het doen van aangifte gedeeld en zijn er zorgen uitgesproken vanwege een mogelijke gebrek aan kennis van de religieuze context bij de zedenpolitie en OM.

Waar staan we nu in één jaar na de artikelen in het Dagblad Trouw?

Sinds november hebben verschillende media aandacht besteed aan het onderwerp. Trouw, RTLNieuws en RTVNoord zijn goede samenwerkingspartners gebleken. Verder heb ik met onze advocaat bij RTL Late Night aan tafel gezeten en bovendien heeft EénVandaag een goede reportage gemaakt. Verschillende andere media, waaronder kranten en internet nieuwspagina’s hebben aandacht aan het onderwerp besteed. Hierdoor hebben inmiddels veel personen in Nederland iets vernomen over het onderwerp. Bovendien heeft dit ertoe geleid dat zo’n 300 situaties van seksueel misbruik bij de stichting bekend zijn.

Een aantal personen heeft een aangifte gedaan bij de politie waarbij zij expliciet gesproken hebben over de religieuze context bij de Jehovah’s Getuigen. Hoewel wij niet over allerlei verdere details beschikken, is het duidelijk dat het OM zich hiermee bezig houdt en onderzoek doet. Hierbij komt nog dat er een recent een zaak voor de rechter geweest is over misbruik binnen de Jehovah’s Getuigen en dat er van een andere recente zaak melding is gedaan bij de zedenpolitie, waar nu uitvoerig onderzoek naar gedaan wordt.

De Tweede Kamer heeft een motie aangenomen waarbij de minister gevraagd wordt om te onderzoeken of artikel 160 Wetboek van Strafvordering verruimd kan worden zodat er altijd aangifte gedaan moet worden indien iemand kennis heeft van eens situatie van seksueel kindermisbruik. Verder is er een motie aangenomen waarbij de regering wordt opgeroepen om een onderzoek te doen naar de meldingen die bij de stichting zijn binnengekomen. Hierbij moeten resultaten uit andere landen, zoals Australië, worden meegenomen. Verder moet er gekeken worden naar de interne richtlijnen en procedures. Ook zijn er Kamervragen gesteld over hoe er met de aangiftes wordt omgegaan, hoe het verschoningsrecht medewerking van Jehovah’s Getuigen in de weg kan zitten en welke rol de nieuwe privacywet (AVG) in het geheel speelt.

We weten niet hoe een onderzoek er gaat uitzien en wie het onderzoek gaat leiden. Wel vernemen wij van personen met misbruikervaringen dat zij de ontwikkelingen tot nu toe als een vorm van erkenning zien, en hoe zij zich gesteund voelen door de unanieme aanname van de motie over onderzoek. Ook beginnen er inmiddels stemmen van actieve Jehovah’s Getuigen op te gaan die aangeven dat de organisatie dit onderwerp zal moeten oppakken.

(*) Het betreft de volgende artikelen in Trouw:

‘Dit is ons geheim. Als je je mond opendoet, zal ik je wat aandoen.’
Kinderen Jehova’s slecht beschermd tegen misbruik
Ouderling is rechercheur, rechter en psycholoog
Brede roep om onderzoek naar Jehovah’s Getuigen
‘Een paradijs voor pedofielen’
Onderzoek naar Jehova’s is nodig
‘Jehova’s moeten zelf onderzoek willen’
Bij Jehova’s komt de groep altijd vóór het individu