De verborgen kracht van een (misbruikte) vrouw (*)

Blog

– door de Sprekende Getuige (+)

Hoewel de complete wereld van gelovigen anders doet vermoeden, maakt de Bijbel al in het eerste hoofdstuk duidelijk dat God net zo veel op een man lijkt als op een vrouw. Natuurlijk is de Bijbel in zijn geheel een bijzonder patriarchaal boek te noemen, voornamelijk geschreven voor en door mannen. Berucht zijn bijvoorbeeld de aan Paulus toegeschreven misogyne passages over vrouwen die moeten zwijgen binnen de christelijke gemeenten en niet toegestaan worden zelf onderwijs te geven. Niettemin was de eigenlijke grondlegger van het christendom, Jezus van Nazareth een buitengewoon vrouwvriendelijk persoon. Zo redde hij een vrouw van een vroegtijdige dood door steniging (Joh. 8-1-11), veroordeelde hij ten overstaan van een groep Joodse fundamentalisten het misbruik van het eenzijdige recht van mannen om hun vrouw weg te zenden (Matth. 19-3-8) en kwam hij regelmatig in het bijzijn van mannen voor hen op. (Marcus 14-1-9). Verder bewijzen vele andere passages over Jezus’ leven zijn hoge waardering voor vrouwen.

Zoals al geschreven, de wereld van gelovigen heeft deze boodschap van Jezus nooit helemaal willen begrijpen. Jehovah’s Getuigen zijn helaas geen uitzondering!

Dat laat zich vooral zien in de aard van de problematiek van het seksuele misbruikbeleid van de organisatie. Hoewel in naar schatting 94 procent van de zaken er sprake is van een mannelijke dader en het slachtoffer in 90 procent van de gevallen een vrouw is,  zijn de beleidsmakers en degenen die een misbruikzaak behandelen nog altijd zonder uitzondering mannen.

Twee vragen werpen zich op. Hoe kunnen (misbruikte) vrouwen hun invloed laten doen gelden in de gemeente? Welke middelen hebben ze hiervoor beschikbaar?

Op de allereerste plaats lijkt het me essentieel dat vrouwen zich realiseren dat ze niet machteloze toeschouwers hoeven te zijn en dat gevoelens van minderwaardigheid  haar in de lange loop der jaren zijn aangepraat! Soms gaat daar wel eens een lang bewustwordingsproces aan vooraf om dat feit goed te realiseren. Een eerlijke zelfanalyse lijkt me dus onmisbaar in dit proces.

Zo zullen de meeste vrouwen kunnen beamen dat hun broers meer vrijheden genoten dan hun zussen of zichzelf, zij zullen inzien dat huishoudelijke taken en de zorg voor jongere broers of zussen al snel tot hun domein werd gemaakt ten koste van eigen ambities. Dan zal ook in veel gevallen blijken dat vrouwen door hun opvoeding vaak meesters zijn in het recht praten en verdedigen van kromme machtsverhoudingen binnen het gezin. Tenslotte is ook het waken voor harmonieuze gezinsverhoudingen bij uitstek tot een vrouwelijke taak in onze maatschappij verworden.

In het –  overigens uitstekend geschreven – boek ’Incest en Godsdienst’ tonen de schrijvers onder meer aan hoe in veel gezinnen de wetgevende macht bij de mannen ligt en de uitvoerende macht bij de vrouwen. Ook wijzen zij erop dat die uitvoerende macht van vrouwen geheel op mannelijke leest en wijze is geschroeid en zodoende vrouwen een soort schijnmacht geeft. In werkelijkheid voert zij alleen maar puur uit wat door haar man en de gemeente van Jehovah’s Getuigen verlangd wordt.

Maar al te vaak zijn moeders de personen die onder druk worden gezet om begrip voor het machtsmisbruik van mannelijke daders op te brengen. Dochters worden op hun beurt hier weer het slachtoffer van. Onderzoek toont verder aan dat vrouwelijke slachtoffers van misbruik soms allerlei redenen bedenken om hun moeder meer de schuld te geven dan hun vader (zij doet hem seksueel tekort of zij geeft hem niet de aandacht die hij wil). Uiteraard zijn, er ook nog genoeg gevallen bekend van vrouwelijke daders, maar toch zijn deze statistisch gezien aardig in de minderheid.

De tweede stap is veruit de moeilijkste, maar zeker niet onmogelijk. We hebben al gezien dat bij Jehovah’s Getuigen mannen in alle gevallen de beleidsmakers en rechters zijn. Bovendien zijn zij net zoals in de rest van de samenleving ook vaak daders. Maar waar het bij de Jehovah’s Getuigen zeker niet ontbreekt aan beleidsmakers, rechters en daders, zijn de aanklagers van misbruik nog te dun gezaaid.

De meest directe en soms ook meest efficiëntste  manier van aanklagen is door in geval van misbruik aangifte te doen. In vrijwel ieder slachtofferverhaal blijkt duidelijk hoe bang mannen eigenlijk  zijn voor aangifte. Ja bang, doodsbang zelfs. Mannen verbergen deze angst door ordinaire bedreigingen met geweld en/of dreigen met uitsluiting richting hun slachtoffer. Feitelijke paniekreacties dus, maar vaak effectief genoeg! Toch hebben we afgelopen weekend nog kunnen zien hoe slechts één aangifte kan helpen om de druk op politiek Den Haag op te voeren en tegelijkertijd naast de daders ook de beschermers van hen nog meer in het nauw te drijven.

Veel misbruikte vrouwen zullen ongetwijfeld wijzen op het in hun ogen geringe nut van aangifte. Veel zaken zouden immers lastig te bewijzen zijn, Ouderlingen kunnen bovendien met een beroep op het verschoningsrecht eventuele bewijslast weigeren aan justitie over te dragen. Bij dit alles komt dan nog eens de zware psychische belasting voor degenen die aangifte doen, de bureaucratische rompslomp en tegenwerking die zij kunnen ondervinden, de last voor hun familie en het gevaar van uitsluiting.

En toch…. en toch…. denk ik dat er geen alternatief is. Het zwijgen heeft voor velen te lang geduurd. Naar mijn inzien worden dan opnieuw bij bovengenoemde afwegingen daders en hun beschermers op hun wenken bediend. De cirkel zal en moet dus doorbroken worden. Hoewel het woordje moeten voor sommigen beladen zal zijn, is het dit keer een moeten in zowel persoonlijk als maatschappelijk belang.

In zekere zin heeft Candace Conti, de vrouw die in Amerika met haar geruchtmakende zaak in één klap het kromme misbruikbeleid van de Jehovahs Getuigen op de kaart gezet heeft, hier al een aardig begin mee gemaakt.

Lieve zussen: ik hoop van harte dat jullie de kracht en de moed zullen vinden deze machtsspiraal  te doorbreken. De Bijbel zegt dat de vrouwen binnen Jehovah’s organisatie een groot leger vormen! Jullie innerlijke veerkracht is niet te onderschatten. Waar het nu op aankomt  is dat meisjes en vrouwen zich kunnen laten zien en hun stem kunnen verheffen. Hoeveel daders rekenen er immers stiekem niet op dat jullie vrouwen nooit de moed zullen hebben hun aan te geven?

Ondertussen lijken mede door Stichting Reclaimed Voices héél langzaam de netten zich te sluiten voor mensen als Samet G. en hun beschermers. Steeds meer aangiften worden achter de schermen voorbereid en steeds meer vrouwen treden naar buiten en durven hun verhaal te vertellen. Laten we met zijn allen een signaal afgeven aan die mannen die zich nog onaantastbaar voelen en die nu nog in alle anonimiteit de Koninkrijkszalen kunnen binnenlopen op zoek naar weerloze kinderen!

Candace heeft laten optekenen dat ze met haar eigen zaak hoopt andere slachtoffers van misbruik binnen de kringen van Jehovah’s Getuigen aan te kunnen moedigen naar buiten te treden. Wat zou het mooi zijn als iedere misbruikte vrouw in de week van het protest in Emmen aangifte zou willen doen. Ik bid voor jullie dat jullie daar de kracht voor kunnen opbrengen.

Van één ding ben ik overtuigd: Candace is een heldin, maar in iedere vrouw zit diep van binnen een zelfde heldin. Er zal een dag komen dat die heldin zichtbaar zal worden voor iedereen!

Verantwoording naar alle jongens en mannen die misbruikt zijn: Uiteraard heb ik bij het schrijven steeds ook aan jullie gedacht. Het is zeker niet mijn bedoeling om jullie problematiek ook maar enigszins te bagatelliseren of te negeren, niettemin heb ik er voor gekozen om juist die groep van slachtoffers te beschrijven die het meeste te lijden heeft onder het huidige beleid van de J.G. en de daarmee samenhangende patriarchale cultuur te benoemen die in mijn ogen mede debet is aan het grote aantal misbruikslachtoffers .Vanzelfsprekend geldt mijn ‘Candace-achtige’ boodschap ook voor jullie.
___

De Sprekende Getuige is een actieve Jehovah’s getuige die verbonden is met één van de plaatselijke gemeentes van Jehovah’s Getuigen in Nederland. Hij is kritisch op hoe Jehovah’s Getuigen reageren op de mediaberichten over seksueel misbruik en laat daarmee zien dat er ook binnen de organisatie personen zijn die van mening zijn dat er anders moet worden omgegaan met het onderwerp seksueel misbruik.

Blogs van de Sprekende Getuige verwoorden de persoonlijke mening van de auteur. Deze persoonlijke mening stemt niet automatisch overeen met de mening van het bestuur van Stichting Reclaimed Voices.