door de Sprekende Getuige (*)

Op 22 Juli 2017 doet Frank Huiting onder een pseudoniem voor het eerst zijn verhaal over seksueel misbruik onder de Jehovah’s getuigen in Dagblad Trouw. Het verhaal van Frank blijkt later de opmaat te worden voor een lange reeks aanhoudende nieuwsonthullingen over seksueel misbruik van Jehovahs getuigen in ons land. Een paar maanden later wordt Stichting Reclaimed Voices mede door Frank opgericht en krijgen de persoonlijke verhalen van de slachtoffers eindelijk de aandacht die ze verdienen. Een half jaar later noemt Frank zijn onthulling in Trouw zelfs “een bevrijdingsdag” en ‘alsof hij een jas uitdeed en een masker kon afzetten’.

Uiteraard wens ik hierbij iedere misbruikte broeder zo’n zelfde soort van bevrijdingsdag toe. Een dag waarop zij net als Frank de kracht zullen bezitten met hun verhaal in de openbaarheid te treden en hun gevoelens van schaamte eindelijk kunnen richten op degene(n) die hen dit aangedaan hebben.

Voor een ieder die nooit met enige vorm van seksueel misbruik te maken heeft gehad, is het amper voor te stellen wat er allemaal voor strijd moet worden gevoerd om ook maar een klein stukje gerechtigheid te kunnen bereiken. Alleen al de herinneringen aan het misbruik en de bijbehorende gevoelens van pijn, angst, schaamte en onmacht zijn voldoende om de ervaring vaak voor vele jaren naar een uithoek van het bewustzijn te plaatsen. Naast deze  persoonlijke strijd voert men ook nog dikwijls een strijd met de vooroordelen van de directe omgeving. Uitspraken als ‘Hoe heb jij je als man nou seksueel kunnen laten misbruiken? Dan moet je er toch op zijn minst  zelf ook een aandeel in gehad hebben!’ ‘Ik denk eigenlijk dat je er stiekem best wel van genoten hebt’ zijn geen eens zeldzaam.

Je zou denken dat iemand die werkelijk seksueel misbruikt is zich dit soort kwetsende uitlatingen niet zal laten welgevallen. De praktijk leert anders! Victim blaming is een hardnekkig fenomeen en tragisch genoeg is het slachtoffer zèlf ook niet immuun voor de reacties uit zijn omgeving. Een vals schuldgevoel kan in situaties van seksueel misbruik dan ook heel makkelijk worden aangepraat. Verder kunnen biologische reflexen als het krijgen van een erectie of misschien zelfs een zaadlozing tijdens het misbruik een slachtoffer makkelijk in uiterste verwarring brengen over de eigenlijke schuldvraag. Voor ouderlingen is dit uiteraard ook een valkuil bij de ondervraging. Daders zullen op hun beurt al deze wisselwerkingen meedogenloos uitbuiten en hun misdadige verantwoordelijkheid geheel bij hun slachtoffer neerleggen.

Bestaande vooroordelen over de beleving van mannelijke seksualiteit heersen uiteraard ook in de Jehovah gemeenschap. Zo zal een gemiddelde ouderling  niet snel van een broeder aannemen dat hij door een zuster is misbruikt. Anderzijds zullen in die gevallen de meeste mannen uit een gevoel van diepe schaamte en angst om niet serieus te worden genomen de voorkeur geven te blijven zwijgen.

Sommige hulpverleners constateren dat mannen die langdurig door een andere man seksueel zijn misbruikt nog wel eens willen twijfelen over hun seksuele identiteit. Men heeft het dan over traumaseksualiteit.

Een heteroseksuele man kan bijvoorbeeld in zo’n situatie ervan overtuigd raken dat hij homoseksueel is. Anderzijds zal een in beginsel homoseksuele man in zo’n situatie (nog) meer moeite hebben om de eigen homoseksualiteit  te accepteren. Dit geldt natuurlijk helemaal voor een gedoopte broeder binnen de Jehovah getuige gemeenschap waar met de regelmaat van de klok antihomoboodschappen worden verspreid. .

Jehovahs getuigen hebben overigens net als sommige andere kerkgenootschappen de neiging om begrippen als homoseksualiteit in één adem te noemen met seksueel (kinder)misbruik. Zo staat in de Wachttoren van 15 december 2003 o.a. te lezen:  ‘Hoe staat het met het huidige morele klimaat? In deze laatste dagen draait het leven van veel mensen om seks. Paulus zegt treffend over zulke mensen dat „zij elk zedelijkheidsbegrip hebben verloren” en dat velen zich hebben overgegeven „aan een losbandig gedrag om hebzuchtig allerlei onreinheid te bedrijven” (Efeziërs 4:19). Pornografie, voorechtelijke seks, seksueel misbruik van kinderen en homoseksualiteit zijn heel gewoon’.

In een Ontwaakt! uit 1981 citeren de broeders kritiekloos een seksueel misbruikte vrouw. We lezen het volgende:

Een vrouw zei dat zij reeds vanaf zeer jeugdige leeftijd door haar natuurlijke vader en daarna door haar stiefvader was misbruikt. Zij verviel tot immoraliteit, drugmisbruik en kreeg tenslotte een buitenechtelijk kind. Maar zij zegt: „Er is een uitweg uit incest, kindermisbruik, verkrachting, drugs en homoseksualiteit. Je denkt dat je daarna nooit meer helemaal gezond van geest zult zijn, maar dat kan wel als je de hoop hebt op iets beters om voor te leven.

Voor jullie misbruikte broeders hoop ik ook op iets beters. Ik denk dan aan een geloofsgemeenschap waarin jullie niet meer bang hoeven te zijn om niet geloofd te worden, op ouderlingen die over de nodige expertise beschikken  rondom het heikele onderwerp van seksueel misbruik. Bovenal hoop ik dat jullie je welkom en geliefd door hen zullen voelen. In dat geval is er inderdaad iets van een uitweg.

* De Sprekende Getuige is een actieve Jehovah’s getuige die verbonden is met één van de plaatselijke gemeentes van Jehovah’s Getuigen in Nederland. Hij is kritisch op hoe Jehovah’s Getuigen reageren op de mediaberichten over seksueel misbruik en laat daarmee zien dat er ook binnen de organisatie personen zijn die van mening zijn dat er anders moet worden omgegaan met het onderwerp seksueel misbruik.

Blogs van de Sprekende Getuige verwoorden de persoonlijke mening van de auteur. Deze persoonlijke mening stemt niet automatisch overeen met de mening van het bestuur van Stichting Reclaimed Voices.